Nằm bên tả ngạn sông Hồng và sông Lô, thuộc vùng đất Bạch Hạc – Phú Thọ, Đền Thượng Thọ (hay còn gọi là đền Mẫu Tam Giang) là một di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh, gắn liền với tín ngưỡng thờ Thủy Thần và những câu chuyện huyền thoại về nguồn gốc dân tộc Việt. Hãy cùng SUNDAYRILEY.VN khám phá ngôi đền linh thiêng này và tìm hiểu về lịch sử, kiến trúc cũng như những nét đẹp văn hóa tâm linh đặc sắc của nó.
Ban thờ công đồng ngoài sân đền, nơi diễn ra các hoạt động tín ngưỡng thờ Mẫu (Ảnh: Phương Thảo)
Sự Tích và Lịch Sử Đền Thượng Thọ
Đền Thượng Thọ thờ ba vị Thủy Thần: Ngọc Tinh công chúa (mẹ của Cam Lâm Đại Đế và Bát Hải Long Vương) cùng hai người con trai là Cam Lâm Đại Đế và Bát Hải Long Vương. Theo truyền thuyết, hai vị thần này đã có công giúp vua Hùng đánh giặc và được sắc phong là vạn cổ phúc thần. Sự tích của các vị gắn liền với huyền thoại Lạc Long Quân – Âu Cơ, được người dân làng Vạn (nay là làng Thượng Thọ) tôn thờ như thần hoàng làng, vị thần bảo trợ cho nghề đánh cá trên sông.
Ngôi đền ban đầu được dựng lên từ một bè gỗ dưới sông. Trải qua biến thiên lịch sử và thiên tai, đặc biệt là trận lụt năm 1993, ngôi đền đã nhiều lần bị phá hủy và được xây dựng lại. Từ ngôi đền 3 gian nhỏ lợp lá, đến năm 1990, đền Thượng Thọ được xây dựng lại với kiến trúc kiểu chữ Đinh. Năm 1947, đền bị thực dân Pháp phá hủy, sau đó lại được phục dựng vào năm 1954 và tiếp tục được tu sửa, tôn tạo khang trang cho đến ngày nay.
Kiến Trúc Độc Đáo của Đền Thượng Thọ
Đền Thượng Thọ tọa lạc trên khu đất rộng 536,2m2, bao gồm các gian: Tiền tế, Phương đề, Đại bái và Hậu cung. Từ cổng vào là sân lát gạch rộng rãi. Kiến trúc đền được xây dựng theo kiểu giật cấp, cao dần về phía Hậu cung, tạo nên vẻ uy nghiêm, linh thiêng.
Gian tiền tế của Đền Thượng Thọ (Ảnh: Phương Thảo)
Tiền tế gồm 3 gian, 4 mái đao cong, trên nóc đắp hình lưỡng long chầu nguyệt. Phương đền có 8 mái đao cong, cũng đắp hình lưỡng long chầu nguyệt. Hai bên là tả hữu mạc, nơi đặt ban thờ Cô, Cậu, Mẫu và các vị thần khác. Đại bái gồm 3 gian, nối liền với Hậu cung. Bên trong Hậu cung, các bức tượng Phật A Di Đà, Kim Đồng, Ngọc Nữ, Tam Tòa Thánh Mẫu và các vị thần khác được bài trí trang nghiêm, sơn son thếp vàng.
Do lụt lội, nhiều di vật cổ đã bị mất mát. Hiện vật trong đền hiện nay chủ yếu là đồ thờ cúng được người dân và du khách công đức như lư hương đồng, hạc đồng, đỉnh đồng, chuông đồng…
Chuông đồng tại Đền Thượng Thọ (Ảnh: Phương Thảo)
Lễ Hội và Tín Ngưỡng tại Đền Thượng Thọ
Lễ hội Đền Thượng Thọ được tổ chức vào ngày sinh của các vị thần được thờ. Sinh nhật Thánh Mẫu là ngày 10/10 âm lịch, sinh nhật hai vị Đại vương là ngày 22/2 âm lịch. Trong lễ hội, người dân tổ chức tế lễ, rước kiệu, múa rồng, múa lân, hát chầu văn… Đặc biệt, nghi thức rước kiệu ra giữa sông Hồng lấy nước thiêng về tế lễ là một nét văn hóa độc đáo của lễ hội.
Đền Thượng Thọ – Điểm Du Lịch Tâm Linh Hấp Dẫn
Nằm gần ngã ba sông, trước cửa đền là bến đỗ thuyền bè tấp nập, tạo nên khung cảnh nhộn nhịp, sống động. Đền Thượng Thọ không chỉ là nơi thờ cúng tâm linh mà còn là điểm du lịch hấp dẫn, thu hút du khách trong và ngoài tỉnh, đặc biệt là vào dịp lễ hội Đền Hùng.
Khung cảnh bến sông trước cửa đền (Ảnh: Phương Thảo)
Với những giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc độc đáo, Đền Thượng Thọ là một điểm đến không thể bỏ qua khi du lịch Tây Bắc, đặc biệt là Phú Thọ – vùng đất Tổ.
SUNDAYRILEY.VN – Đồng Hành Cùng Hành Trình Khám Phá Tây Bắc
SUNDAYRILEY.VN là website chuyên cung cấp thông tin về các địa điểm du lịch tuyệt đẹp tại vùng Tây Bắc. Chúng tôi mang đến cho bạn những bài viết chi tiết, hữu ích về văn hóa, lịch sử, ẩm thực và các trải nghiệm du lịch độc đáo tại Tây Bắc. Bên cạnh đó, SUNDAYRILEY.VN còn cung cấp dịch vụ tư vấn, hỗ trợ đặt tour du lịch, homestay, giúp bạn có một chuyến đi trọn vẹn và đáng nhớ. Liên hệ với chúng tôi qua website https://sundayriley.vn/, số điện thoại 0987 154 311 hoặc email [email protected] để được tư vấn và hỗ trợ tốt nhất. Địa chỉ văn phòng: 67 Đường Lê Lợi, Phường 7, Quận 3, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam.
