Vùng đất Bạch Hạc, Phú Thọ không chỉ nổi tiếng với những câu chuyện lịch sử hào hùng mà còn lưu giữ nhiều di tích tâm linh cổ kính. Một trong số đó chính là Đền Thượng Thọ, còn được biết đến với tên gọi Đền Mẫu Tam Giang, tọa lạc bên tả ngạn sông Hồng và sông Lô, cách UBND phường Bạch Hạc 500m và cầu Việt Trì khoảng 2km. Hãy cùng SUNDAYRILEY.VN khám phá ngôi đền linh thiêng này, tìm hiểu về lịch sử, kiến trúc và những câu chuyện tâm linh huyền bí xoay quanh nó.
Đền Thượng Thọ, gắn liền với truyền thuyết Lạc Long Quân – Âu Cơ, thờ phụng tam vị thủy thần: Ngọc Tinh công chúa (mẹ của Cam Lâm Đại Đế và Bát Hải Long Vương). Hai vị thần này đã có công giúp vua Hùng đánh đuổi giặc ngoại xâm và được sắc phong là vạn cổ phúc thần. Sự tích của các vị thần gắn liền với câu chuyện về nguồn gốc dân tộc Việt, là những người đã theo cha xuống biển, cai quản sông ngòi, góp phần xây dựng đất nước thời kỳ dựng nước. Chính vì vậy, người dân làng Vạn (nay là làng Thượng Thọ) đã tôn thờ các ngài như những vị thần bảo trợ, đặc biệt là đối với những người làm nghề đánh cá trên sông.
Lịch sử thăng trầm của Đền Thượng Thọ
Ban đầu, Đền Thượng Thọ chỉ là một bè gỗ nhỏ dưới sông do người dân làng Vạn dựng lên để thờ cúng thần hoàng làng. Trải qua thời gian và những biến cố lịch sử, ngôi đền đã nhiều lần bị tàn phá bởi thiên tai, đặc biệt là trận lũ lịch sử năm 1993. Sau mỗi lần bị phá hủy, người dân lại kiên trì dựng lại ngôi đền, thể hiện lòng thành kính và tín ngưỡng sâu sắc. Năm 1947, đền Thượng Thọ cùng nhiều di tích khác bị thực dân Pháp phá hủy hoàn toàn. Sau hòa bình lập lại, người dân lại tiếp tục xây dựng lại ngôi đền, ban đầu là một ngôi đền nhỏ 3 gian lợp lá, sau đó là ngôi đền khang trang như hiện nay.
Ban thờ công đồng tại Đền Thượng Thọ, nơi người dân thực hiện tín ngưỡng thờ Mẫu (Ảnh: Phương Thảo)
Kiến trúc độc đáo của Đền Thượng Thọ
Đền Thượng Thọ tọa lạc trên khu đất rộng 536,2m2, bao gồm Tiền tế, Phương đề, Đại bái và Hậu cung. Kiến trúc đền theo kiểu giật cấp, cao dần về phía Hậu cung, tạo nên vẻ uy nghiêm, linh thiêng.
Gian tiền tế của Đền Thượng Thọ với kiến trúc cổ kính (Ảnh: Phương Thảo)
Tiền tế được xây dựng năm 2003 với 3 gian, 4 mái đao cong vút, trên nóc đắp hình lưỡng long chầu nguyệt. Phương đền xây dựng năm 2001, kiểu nhà tám mái, cũng đắp hình lưỡng long chầu nguyệt. Hai bên là Tả hữu mạc, xây dựng năm 1990, nối liền Tiền tế và Đại bái. Tả mạc thờ Cô và Cậu, Hữu mạc thờ Mẫu và các ông Hoàng. Đại bái và Hậu cung được xây dựng năm 1990, bài trí các pho tượng Phật A Di Đà, Kim Đồng, Ngọc Nữ, Tam tòa Thánh Mẫu, Ngũ vị Quan lớn, Đức Ông, Đức Thánh Trần, Chúa Thác Bờ, và Ngũ hổ. Tất cả đều được sơn son thếp vàng, tạo nên vẻ đẹp lộng lẫy, tôn nghiêm.
Do lũ lụt, nhiều di vật cổ đã bị mất mát. Hiện nay, các hiện vật trong đền đều là đồ mới được công đức, bao gồm lư hương, hạc, đỉnh, chuông đồng… được chế tác tinh xảo, mang giá trị nghệ thuật cao. Đền còn lưu giữ bản sao Ngọc phả và 3 đạo sắc phong từ thời vua Đồng Khánh, Duy Tân và Khải Định.
Chuông đồng tại Đền Thượng Thọ – một trong những hiện vật được người dân cung tiến (Ảnh: Phương Thảo)
Lễ hội và tín ngưỡng tại Đền Thượng Thọ
Lễ hội tại Đền Thượng Thọ được tổ chức vào ngày sinh của các vị thần được thờ. Sinh thần Thánh Mẫu vào ngày 10/10 âm lịch, sinh thần hai vị đại vương vào ngày 22/2 âm lịch. Lễ hội bao gồm các hoạt động tế lễ, rước kiệu, múa rồng, múa lân, hát chầu văn, đặc biệt là nghi thức rước kiệu ra giữa sông Hồng lấy nước thiêng về thờ.
Khung cảnh bến sông nhộn nhịp trước cửa Đền Thượng Thọ (Ảnh: Phương Thảo)
Du lịch tâm linh tại Đền Thượng Thọ
Nằm gần ngã ba sông, Đền Thượng Thọ không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng mà còn là điểm du lịch tâm linh hấp dẫn. Khung cảnh sông nước hữu tình, cùng với kiến trúc độc đáo và những câu chuyện tâm linh huyền bí, tạo nên sức hút đặc biệt cho ngôi đền. Đặc biệt vào dịp lễ hội Đền Hùng, Bạch Hạc là điểm dừng chân lý tưởng cho du khách khi về với đất Tổ.
Kết luận
Đền Thượng Thọ là một di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh, mang giá trị tâm linh và văn hóa to lớn. Với vị trí địa lý thuận lợi, kiến trúc độc đáo và những câu chuyện lịch sử, tâm linh hấp dẫn, Đền Thượng Thọ hứa hẹn sẽ là điểm đến không thể bỏ qua cho du khách khi đến với vùng đất Tây Bắc.
SUNDAYRILEY.VN là website chuyên cung cấp thông tin về các địa điểm du lịch tuyệt đẹp tại vùng Tây Bắc. Chúng tôi cam kết mang đến cho bạn những trải nghiệm du lịch đáng nhớ với những bài viết chất lượng, thông tin chính xác và hữu ích. Hãy liên hệ với chúng tôi qua số điện thoại 0987 154 311, email [email protected] hoặc truy cập website https://sundayriley.vn/ để biết thêm chi tiết về các dịch vụ tư vấn và đặt tour du lịch Tây Bắc. Địa chỉ văn phòng của chúng tôi tại 67 Đường Lê Lợi, Phường 7, Quận 3, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam.
